پرمخاطب در خانه؛ ناکام روی پرده
به گزارش گاهیما، فیلم سینمایی «خانه پدری» یکی از مهم ترین تولیدات سینمایی در سال‌های پایانی دهه ۹۰ بود که پس از یک رونمایی در جشنواره فیلم فجر، سرنوشت غریبی در فرایند اکران عمومی پیدا کرد؛ فیلمی تلخ و تکان‌دهنده از «کیانوش عیاری» که هر چند مهر «توقیف» بر پرونده‌اش خورده بود اما پس از چند سال، حالا نسخه با کیفیت آن به‌صورت کاملاً قانونی و رسمی در پلتفرم فیلمنت در دسترس عموم مخاطبان قرار گرفته است؛ فرایندی تکراری که «خانه پدری» تنها نمونه آن نبوده است.فیلم‌های بسیاری طی دهه‌های گذشته در سینمای ایران با مهر توقیف مواجه شده‌اند اما گذشت زمان، سرنوشتی متفاوت برای آن‌ها رقم زده است؛ فیلم هایی که برخی در اکران سینماها، ناکام بودند اما بعد از انتشار در پلتفرم های شبکه نمایش خانگی مورد استقبال قرار گرفتند.
«خانه پدری» یکی از تازه‌ترین نمونه‌هاست که پس از سرگذشت پرفرازونشیبی که داشت، حالا فرصت ارتباطی آرام و بی‌حاشیه با مخاطبانش را پیدا کرده است.در این مطلب نگاهی کوتاه بر سرنوشت شش فیلم سینمایی داریم که در فرایند اکران عمومی بر پرده سینما با مهر توقیف مواجه شدند و سرانجام در بستر شبکه نمایش خانگی فرصت مواجهه رسمی با مخاطب خود را به‌دست آوردند و مورد استقبال قرار گرفتند. خانه پدری
کارگردان: کیانوش عیاری
فیلم «خانه پدری» را «کیانوش عیاری» در سال ۸۹ ساخت اما بلافاصله توقیف شد؛ سه سال بعد و در جشنواره سی‌ودوم فیلم فجر، فرصتی برای رونمایی از آن فراهم شد اما این به معنای باز شدن بخت فیلم نبود! یک سال بعد از رونمایی جنجالی، فیلم در سال ۹۳ روانه پرده سینماها شد اما به‌صورت محدود و در قالب گروه هنروتجربه! همین اکران محدود هم طول نکشید نشد و فیلم از برنامه اکران خارج شد. پنج سال بعد و در آبان ۹۸ یک‌بار دیگر بخشی از مدیران سینمایی تلاش کردند تا شرایط اکران را فراهم کنند و فیلم روی پرده رفت اما این‌بار هم بیش از ۵ روز تحمل نشد و مجدد به محاق توقیف رفت. از همان زمان که تلاش می‌شد نسخه‌ای سانسور شده از «خانه پدری» به اکران عمومی دربیاید، برخی احتمال قاچاق نسخه اصلی را دور از ذهن نمی‌دانستند و همین هم شد.
نسخه قاچاق فیلم، هیچ اصلاحیه‌ای نداشت و باکیفیت بالا هم بود. حالا پس از گذشت ۱۵ سال از زمان ساخت، پلتفرم‌های خانگی به بستری برای عرضه آن تبدیل شده‌اند؛ فیلمنت نسخه قانونی «خانه پدری» را عرضه کرده است و سینمادوستان می‌توانند به تماشای این فیلم بنشینند.
سنتوری
کارگردان: داریوش مهرجویی
«سنتوری» فیلم عزیزی برای زنده‌یاد «مهرجویی» بود که فرصت اکران عمومی و مواجهه بی‌واسطه سینمادوستان با آن در تاریکی سالن سینما از دست رفت. «سنتوری» را «داریوش مهرجویی» در سال ۸۵ ساخت و برای اولین‌بار هم در جشنواره فجر همان سال رونمایی شد؛ فیلمی متفاوت درباره معضل اعتیاد که هم از منظر ترکیب بازیگران و هم از منظر فضای موسیقایی‌اش به‌شدت موردتوجه سینمادوستان قرار گرفت. فیلم، سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران فجر را شکار کرد اما این تأییدیه سینمادوستان، منجر به اکران عمومی بی‌دردسر آن نشد.
فیلم با دلایلی که هیچ‌گاه به‌صورت رسمی اعلام نشد، با حکم توقیف مواجه شد و جلوی نمایش عمومی آن گرفته شد.
داستان توقیف «سنتوری» و اعتراض چندباره «داریوش مهرجویی» به بلاتکلیفی آن، تا چند سال ادامه داشت. با اوج‌گیری اعتراض کارگردان، بالاخره مجوز عرضه فیلم در شبکه نمایش خانگی صادر شد تا یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های سینمای ایران، در خانه‌ها دیده و به یکی از پرمخاطب‌ترین فیلم‌های دهه ۸۰ تبدیل شود.
مارمولک
کارگردان: کمال تبریزی
«کمال تبریزی» بی‌شک یکی از پرچم‌داران طنازی‌های گزنده و تابوشکن در سینمای ایران است. «مارمولک» اولین بار در بیست‌ودومین جشنواره فجر روی پرده رفت و توانست سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران را هم به دست بیاورد. با همین پشتوانه انتظار می‌رفت فیلم بدون دردسر وارد ترکیب فیلم‌های اکران نوروز شود اما فشارها و حساسیت‌ها، اکران آن در نوروز ۸۳ را لغو کرد. دو ماه بعدتر یعنی در اردیبهشت‌‌ماه، فیلم روی پرده رفت و در کمتر از دو هفته توانست رکوردی بی‌سابقه را در جذب مخاطب به سالن‌های سینما ثبت کند اما در پانزدهمین روز اکران عمومی فیلم از پرده سینماها پایین کشیده و توقیف شد! ۱۰ سال بعد از حواشی داغ مرتبط با اکران و توقیف فیلم، «منوچهر محمدی» در مقام تهیه‌کننده، نسخه‌ای از فیلم را به وزارت ارشاد فرستاد و درخواست مجوز برای عرضه خانگی آن کرد.
مدیران سینمایی در سال ۹۳ با این درخواست مخالفت کردند اما یک سال بعد، بالاخره نسخه قانونی «مارمولک» روانه بازار شد که البته اصلاحاتی نسبت به نسخه اصلی فیلم هم داشت.
گشت ارشاد
کارگردان: سعید سهیلی
«سعید سهیلی» که پس از سال‌ها فیلمسازی در فضای دفاع مقدس، از نیمه دهه هشتاد سراغ سینمای کمدی رفته بود، در سال ۹۰ دست روی یکی از سوژه‌های اجتماعی آن سال‌ها گذاشت. از میان فیلم‌های تولیدشده در سال ۹۰ دو فیلم حاشیه‌های فراوانی داشتند که اکران عمومی هم زمان آن‌ها، به حاشیه‌های‌شان ضریب داد. «گشت ارشاد» در کنار فیلم «زندگی خصوصی» و به‌عنوان فیلم‌های اکران نوروز ۹۱ روی پرده سینما رفت اما سرانجام هر دو فیلم پس از گذشت ۶ روز از آغاز اکران عمومی توقیف شدند. تنها یک سال باید می‌گذشت تا این‌بار نه در فضای محدود سالن‌های سینما که در چرخه گسترده عرضه فراگیر محصولات تصویری، یعنی شبکه نمایش خانگی، نسخه رسمی «گشت ارشاد» عرضه شود، البته نسخه‌ای که با قیچی سانسور مواجه شده بود تا جایی که «سعید سهیلی» کارگردان اعلام کرد فیلمی که در حال حاضر وارد شبکه نمایش خانگی شده به دلیل اصلاحات متعدد دیگر فیلم او نیست!
«سهیلی» گفت: «این فیلم در ۳ مرحله دچار حذفیات و اصلاحات زیادی شد. در مرحله اول پیش از ورود به جشنواره یک سری اصلاحات خواسته شده را روی فیلم اعمال کردیم، سپس برای اکران عمومی هم برخی موارد اصلاحی را شورای بازبینی داد و در نهایت برای ورود فیلم به شبکه نمایش خانگی هم گفتند باید ۷ دقیقه از فیلم را حذف کنیم که همین‌طور هم شد!»
زندگی خصوصی
کارگردان: حسین فرح‌بخش
«حسین فرح‌بخش» که بخش عمده‌ای از فعالیتش در سینما معطوف به تهیه‌کنندگی بوده، تاکنون در چند نوبت روی صندلی کارگردانی هم تکیه زده و غالباً کارگردانی سوژه‌هایی را خودش برعهده می‌گیرد که اندکی ملتهب و چالشی باشد؛ «زندگی خصوصی» هم یکی از همین آثار بود که در سال ۹۰ ساخته و در جشنواره سی‌ام فیلم فجر رونمایی شد.از همان مقطع رونمایی فیلم در جشنواره، واکنش‌ها به آن حاشیه‌ساز شد. فیلم با واکنش‌هایی مواجه شد که دامنه آن به بازه اکران عمومی فیلم هم رسید.
همزمانی اکران این فیلم و «گشت ارشاد» موجی از واکنش‌ها را به دنبال داشت که باعث شد در کمتر از ۶ روز پس از آغاز نمایش، جلوی ادامه اکران آن گرفته شود. هر چند مجوز اکران عمومی فیلم به فاصله اندکی از سوی شورای نمایش ملغی اعلام شد و گویی فیلم برای همیشه غیرقابل نمایش بود اما یک سال بعد و در تابستان سال ۹۲ نسخه قانونی فیلم راهی شبکه نمایش خانگی شد. «حسین فرح‌بخش» همان زمان در گفت‌وگویی در پاسخ به این که آیا این فیلم با اصلاحات وارد شبکه نمایش خانگی شده است، بیان کرد: «فیلم اصلاحات داشته، ولی آن قدر نیست که به بدنه فیلم ضربه بزند. اصلاحات انجام شده بیشتر درباره دیالوگ‌هایی است که بین دو بازیگر فیلم، هانیه توسلی و فرهاد اصلانی گفته شده است.»
قصه‌ها
کارگردان: رخشان بنی‌اعتماد
یکی از ایده‌های جذاب برای هر فیلمساز بزرگی، سراغ گرفتن از سرنوشت کاراکترهای محبوب در آثار ماندگار خود است، ایده‌ای که «رخشان بنی‌اعتماد» را در آستانه دهه ۹۰ به وسوسه انداخت تا کاراکترهای آثار ماندگار خود در سال‌های قبل را در یک فیلم گردهم بیاورد و سرانجام تراژیک‌شان را به تصویر بکشد. «قصه‌ها» این گونه متولد شد. «قصه‌ها» فرایند تولید پرحاشیه‌ای هم داشت چراکه بدون پروانه ساخت و در سکوت خبری تولید شده بود اما سرانجام در جشنواره سی‌ودوم فیلم فجر بود که برای اولین‌بار شاهد رونمایی از این فیلم «بنی‌اعتماد» بودیم؛ فیلمی که طبیعتاً سینمادوستان بسیاری را سرذوق آورد و اتفاقاً در یکی از خطوط داستانی خود، روایت‌گر فیلمسازی بود که با معضل سانسور دست‌وپنجه نرم می‌کند.
اما مهر توقیف روی فیلم زده شد با این حال پس از مدتی نه فقط فیلم اکران شد که حتی «رخشان بنی‌اعتماد» برای دفاع از آن به برنامه «هفت» تلویزیون رفت. آبان‌ماه سال ۹۴ نسخه قانونی فیلم «قصه‌ها» راهی شبکه نمایش خانگی شد. این فیلم در ۶ آبان ماه در سراسر کشور با مجوز رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری شرکت گلرنگ رسانه در تیراژ ۵۰۰ هزار نسخه توزیع شد.