به گزارش پایگاه خبری گاهی‌ما، سال‌هاست که بازارهای سنتی و محله‌ای مرکز درآمدزایی برای خانواده‌های متوسط و پایین جامعه بوده‌اند، اما امروز مغازه‌داری در بسیاری از مناطق، بیش از آن‌که منفعتی اقتصادی داشته باشد، به باری روی دوش صاحبان کسب‌وکار تبدیل شده است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی یک سال اخیر، اجاره مغازه‌ها در مناطق مختلف افزایش چشم‌گیری داشته است؛ افزایشی که نه با نرخ فروش هم‌خوانی دارد و نه با توان خرید مردم! مسلماً افزایش اجاره مغازه‌ها تابع شرایط اقتصادی کشور، نرخ تورم و ارزش ملک است.

علی جمالی، اقتصاددان و پژوهشگر توسعه شهری در این رابطه به خبرنگار گاهی‌ما می‌گوید: بر این عقیده هستم که بازار اجاره واحدهای تجاری در ایران، به‌شدت بی‌سامان است و نبود نظارت یا چارچوب مشخص، منجربه چنین بحران‌هایی شده است.

وی می‌افزاید: در اغلب کشورهای توسعه‌یافته، برای اجاره اماکن تجاری، سقف رشد سالانه مشخص وجود دارد، همچنین دولت‌ها با ابزارهایی مثل مالیات پلکانی یا معافیت‌های هدفمند، اجاره‌دهندگان را به ثبات اجاره تشویق می‌کنند، اما در ایران، مالک هر سال هرچقدر خواست اجاره را بالا می‌برد.

اقتصاددان و پژوهشگر توسعه شهری تأکید می‌کند: اگر به این وضعیت بی‌تفاوت باشیم، در آینده نزدیک نه تنها مشاغل کوچک از بافت شهری حذف می‌شوند، بلکه بازارها به مکان‌هایی لوکس و بدون هویت اجتماعی تبدیل می‌شوند که فقط برندهای بزرگ در آن دوام می‌آورند.

تأثیر بر مصرف‌کننده؛ قیمت کالاها هم بالا می‌رود

جمالی خاطرنشان می‌کند: یکی از تبعات مهم افزایش اجاره مغازه‌ها، فشار غیرمستقیم آن بر مصرف‌کننده است، فروشندگان برای جبران هزینه‌های خود ناچارند قیمت‌ها را افزایش دهند، اما در شرایط رکود اقتصادی این گرانی باعث کاهش فروش شده و یک چرخه معیوب شکل می‌گیرد.

در همین راستا خبرنگار به سراغ برخی از این کسبه می‌رود و ماجرا را اینگونه شرح می‌دهد که در راستای خیابان محل زندگی مغازه‌های خرازی و پوشاک زنان طی دهه‌های گذشته فعال بوده‌اند، اما حالا برخی از آن‌ها تابلوهایی در مضمون «واگذاری» یا «اجاره داده می‌شود» را پشت ویترین‌های خود چسبانده‌اند.

حمید کشانی، صاحب یک مغازه پوشاک زنانه با سابقه ۱۲ سال فعالیت در این محدوده، به خبرنگار گاهی‌ما می‌گوید: درآمد امسال ما کمتر از نیمی از سال ۱۴۰۰ است و اجاره مغازه‌ها را در رشد قابل توجهی شاهد هستیم، همچنین در این شرایط یا باید قیمت اجناس را بالا ببریم که کسی خریدار نیست، یا باید از جیب بخوریم که شدنی نیست.

وی می‌افزاید: در این سال‌ها با هزار زحمت مغازه‌ام را حفظ کرده‌ام، اما الان به جایی رسیده‌ام که به تعطیلی فکر می‌کنم.

این فعال اقتصادی خرد تصریح می‌کند: در بحران‌های اجتماعی و شرایط متغیر کشور بیشترین آسیب و ضرر را صنف ما محتمل می‌شود به طور مثال در شرایط کرونا یا شرایط اخیر مشاغل آزاد بسیار دچار تنش شدند.

کشانی ادامه می‌دهد: جنس شغل من امنیت شغلی، تضمین حفظ سرمایه و حمایت تسلیهاتی آن‌چنانی ندارد و بعضی از هم‌صنف‌ها به فکر تغییر زمینه شغلی هستند.

رکود بازار و رشد اجاره؛ دو لبه قیچی

مجید صادقی، صاحب یک مغازه خواربارفروشی پیرو این موضوع به خبرنگار گاهی‌ما می‌گوید: قبلاً اجاره‌ مغازه‌ام را با فروش اجناس در دو هفته درمی‌آوردم، اما الان باید تا اواخر ماه امید داشته باشم که حداقل اجاره مغازه ام جور می‌شود، همچنین قیمت‌ها بالا رفته و مردم دیگر نقدینگی برای خرید مایحتاج خود ندارند.

وی می‌افزاید: شرایط اقتصادی عجیب شده است، اکثرا خرید های خود را به حداقل رساندن و یا از بعضی اجناس به طور کلی صرف نظر می‌کنند، همین دیروز مشتری سر یکی از اجناس چندبار چانه زد و در آخر هم منصرف شد!

این صاحب کسب‌وکار می‌گوید: در شرایط فعلی مغازه داری فقط هنگامی صرف اقتصادی دارد که صاحب مغازه باشی و مجبور نباشی درصد بالایی از درآمد خود را به صاحب مغازه پرداخت کنی.

صادقی ادامه می‌دهد: سود اصلی را صاحبان املاک دارند و شروع فعالیت‌هایی نظیر شغل من ریسک زیادی دارد، همچنین در فروش اقلام خوراکی و فاسد شدنی این ریسک بیشتر هم می‌شود، اما درصد زیادی از این ضررها هم از فروشگاه‌های زنجیره‌ای و بزرگ‌ نشئت می‌گیرد که موجب می‌شود کسب و کار‌های محلی نادیده گرفته شوند.

 هشدار درباره آینده بازارهای محلی 

مغازه‌داری که روزی شغلی امن و پردرآمد در نظر گرفته می‌شد، امروز در به فعالیتی پُرریسک و بی‌ثبات تبدیل شده است. ادامه این روند می‌تواند به خالی شدن بازارهای سنتی، تعطیلی گسترده اصناف و افزایش بیکاری منجر شود. اگر مسئولان اقتصادی و شهری، سیاست‌های حمایتی را هرچه سریع‌تر اجرا نکنند، باید منتظر افول ساختار بازار سنتی باشیم؛ ساختاری که نه‌تنها شغل و درآمد، بلکه بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی شهر را در خود جای داده است.

گزارش از ساجده دقاغیان