آوار آبرو و اعتبار در آسیا

خط دفاع متزلزل و ضعف دروازه‌بان

اغلب کارشناسان در تحلیل این شکست معتقدند مهم‌ترین عامل، فروپاشی خط دفاعی استقلال بود. مدافعان بارها در جای‌گیری اشتباه کردند و به مهاجمان الوصل فضای زیادی دادند. دروازه‌بان هم روی چند صحنه عملکرد مطمئنی نداشت و عملاً استقلال از همان دقایق ابتدایی تحت فشار مضاعف قرار گرفت. خط میانی نیز نتوانست نقش بازوی دفاعی را ایفا کند و به‌ جای مهار حملات، بارها در پاسکاری‌های ساده از هم گسست. این ضعف در کنترل میانه میدان موجب شد الوصل به راحتی با پاس‌های عمقی و ضدحملات سریع بارها دروازه آبی‌ها را باز کند.

پیش‌فصل و آماده‌سازی‌های نامطلوب

عامل دیگری که در این شکست پررنگ بود، آمادگی بدنی نامطلوب بازیکنان بود. استقلال پس از اردوهای طولانی در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب کیش، نه‌تنها آماده‌تر نشد بلکه دچار افت بدنی شدیدی شد. همین موضوع سبب شد از اواسط نیمه دوم توان بازیکنان تحلیل برود و تیم در برابر سرعتی‌های الوصل ناتوان نشان دهد. در فوتبال حرفه‌ای امروز، بدون برنامه‌ریزی علمی برای بدن‌سازی و کنترل شرایط جسمانی نمی‌توان در سطح قاره‌ای دوام آورد.

نبود ثبات مدیریتی و تغییرات متعدد کادر فنی

اما دلایل شکست استقلال تنها به مسائل فنی محدود نمی‌شود. سال‌هاست این باشگاه با بی‌ثباتی مدیریتی و تصمیم‌های مقطعی دست ‌به ‌گریبان است. تغییرات پیاپی مدیرعامل و سرمربی، قراردادهای غیرکارشناسی و دخالت دلالان، همگی سبب شده استقلال فاقد یک برنامه بلندمدت باشد. این ناآرامی‌های مدیریتی علاوه بر تضعیف تیم، اعتماد به نفس بازیکنان را نیز تحت تأثیر قرار داده است. کارشناسان بارها هشدار داده‌اند بیش از ۷۰ درصد از مشکلات استقلال ریشه مدیریتی دارد و تا زمانی که ساختار باشگاه اصلاح نشود، نتایج ورزشی نیز بهبود نخواهد یافت.

نقش فدراسیون

فدراسیون فوتبال ایران به‌عنوان متولی اصلی، وظیفه صدور مجوز حرفه‌ای، برنامه‌ریزی لیگ و حمایت از باشگاه‌ها را دارد؛ اما در سال‌های اخیر ضعف‌های جدی در این زمینه‌ها دیده شده است. ناتوانی در صدور مجوز حرفه‌ای برای برخی باشگاه‌ها، فرسودگی زیرساخت‌ها، تقویم فشرده و بی‌نظمی مسابقات و نبود حمایت کافی در تدارکات بین‌المللی، باشگاه‌های ایرانی را در آسیا تضعیف کرده و شکست سنگین استقلال برابر الوصل نیز بخشی از این چرخه ناکارآمد است.
برای بازگشت به مسیر درست، استقلال نیازمند بازسازی همه‌جانبه است؛ از ترمیم فوری خط دفاعی و بازنگری در ترکیب گرفته تا اصلاح برنامه بدن‌سازی و جذب نیروهای متخصص در کادر فنی. در کنار این، باشگاه باید از تصمیم‌های احساسی پرهیز کرده و به سرمربی و برنامه‌ریزی بلندمدت فرصت دهد. بازگرداندن آرامش به رختکن و ایجاد همدلی میان بازیکنان نیز ضرورتی انکارناپذیر است.
هواداران استقلال این شکست را هرگز فراموش نخواهند کرد، اما می‌توان از همین نقطه ضعف، پلی به سوی بازسازی و تغییر ساخت. تنها با اصلاحات اساسی و عبور از مدیریت سنتی و غیرحرفه‌ای است که استقلال خواهد توانست اعتماد از دست رفته را بازیابد و بار دیگر در سطح قاره‌ای عرض‌اندام کند.
در ادامه نگاهی خواهیم داشت به سنگین‌ترین شکست‌های تیم‌های باشگاهی کشورمان در رقابت‌های آسیایی.

الرشید عراق 5-0 شاهین اهواز (1989)

سال ۱۳۶۸ فوتبال ایران نخستین تجربه متفاوت خود را در جام باشگاه‌های آسیا با تیم شاهین اهواز پشت سر گذاشت؛ تیمی که با قهرمانی در جام حذفی و شکست غافلگیرکننده پرسپولیس در نیمه‌نهایی و ملوان در فینال به‌عنوان نماینده کشورمان راهی معتبرترین رقابت قاره شد. جهانبخش داراب‌پور، سیاوش و کوروش بختیاری‌زاده، فرزاد آهک‌پور، سعید سلامات، عبدالله ویسی، عزیز فرسیات، علی نواصرزاده و... سرشناس‌ترین چهره‌های نخستین نماینده خوزستانی ایران در آسیا بودند. در دور دوم مسابقات، شاهین اهواز در برابر الرشید عراق قرار گرفت و یکی از سنگین‌ترین شکست‌های نمایندگان ایران در تاریخ آسیا را تجربه کرد. تیم عراقی با بهره‌گیری از تجربه و قدرت بالای بازیکنانش، پنج بار دروازه شاهین را گشود و قاطعانه راهی مرحله بعد شد. این شکست تلخ، پایان کار شاهین در نخستین و آخرین حضورش در آسیا بود.
در همان سال، مرحله پایانی رقابت‌ها با حضور هشت تیم در اندونزی برگزار و در نهایت لیائونینگ چین با غلبه بر یوکوهاما مارینوس ژاپن قهرمان شد. اما برای فوتبال ایران، خاطره سال ۶۸ بیش از هر چیز با وداع سنگین شاهین اهواز در برابر الرشید گره خورد؛ تیمی که اگرچه تاریخ‌ساز شد، اما آسیا برایش عرصه‌ای بی‌رحم بود.

بنیادکار 5-1 سایپا (2008)

در واپسین روزهای تابستان ۱۳۸۷، شاگردان پی‌یر لیتبارسکی در دیدار برگشت مرحله یک‌چهارم نهایی، میهمان بنیادکار ازبکستان بودند و در ورزشگاه تاشکند با نتیجه سنگین ۵ بر 1 شکست خوردند تا با مجموع ۷–۳ از گردونه رقابت‌ها کنار بروند.
بنیادکار که در دیدار رفت تهران به تساوی ۲–۲ رسیده بود، در بازی برگشت از همان نیمه نخست با نمایشی پرقدرت کار را تمام کرد. سه گل زودهنگام میزبان، سایپا را در شوک فرو برد و حتی تغییرات تاکتیکی سرمربی آلمانی هم راه به جایی نبرد. گل جلال حسینی در خط میانی و ورود مهاجمانی چون ابراهیم توره و صابر میرقربانی، تنها به یک گل تسلی‌بخش برای نماینده ایران انجامید.
در سوی دیگر زمین، ریوالدوی نامدار با پاس‌های طلایی و یک ضربه پنالتی، نقطه اتکای تیم ازبک‌ها بود. خوزه ویلانوا با هت‌تریک خود و گل لوئیزانو تیر خلاص را بر پیکر سایپا زد. اخراج حسین کعبی در دقایق پایانی نیز تصویر کامل‌تری از فروپاشی نارنجی‌پوشان به ‌جا گذاشت.
با این شکست، تیم سایپای ایران با دفاعی متزلزل و نمایشی پراشتباه، یکی از تلخ‌ترین شب‌های تاریخ خود و بدترین وداع ممکن با لیگ قهرمانان را تجربه کرد.

الغرافه قطر 5-1 پرسپولیس (2009)

در نخستین روز اردیبهشت ۱۳۸۸، پرسپولیس یکی از سنگین‌ترین شکست‌های تاریخ خود در لیگ قهرمانان آسیا را تجربه کرد. سرخپوشان تهران در چهارمین دیدار مرحله گروهی، میهمان الغرافه قطر بودند و در ورزشگاه دوحه با نتیجه سنگین ۵ بر 1 تن به شکست دادند؛ نتیجه‌ای که جایگاه صدرنشینی نماینده ایران را از بین برد.
الغرافه که در بازی رفت آزادی با حساب ۳ بر 1 مغلوب شده بود، با انگیزه‌ای مضاعف به میدان آمد و خیلی زود در دقیقه ۸ توسط فرناندائو گل نخست را به ثمر رساند. پس از آن، نوبت به درخشش کلمرسون برزیلی رسید؛ مهاجمی که با هت‌تریک دیدنی در دقایق ۴۴، ۴۵+۲ و ۸۱ خط دفاع پرسپولیس را فروپاشید. او حتی در دقیقه ۶۹ با پاس طلایی خود نشاط اکرم را در موقعیت گل قرار داد تا چهارمین گل تیمش نیز ثبت شود. تک‌گل پرسپولیس را علی کریمی در دقیقه ۷۶ به ثمر رساند. پاس این گل را پتروویچ روی دروازه حریف قطری ارسال کرد. تلاش‌های شاگردان نلو وینگادا برای جبران نتیجه راه به جایی نبرد و ضعف‌های دفاعی و فردی کاملاً نمایان شد.
این پیروزی پرگل، انتقام شیرینی برای الغرافه به ‌حساب آمد و امیدهای این تیم برای صعود از گروه دوم را زنده کرد، در حالی که پرسپولیس با نمایشی پراشتباه، یکی از تلخ‌ترین شب‌های آسیایی خود را رقم زد.

النصر امارات 4-1 تراکتور (2016)

۲۸ اردیبهشت ‌ماه ۱۳۹۵، ورزشگاه آل‌مکتوم دبی صحنه یکی از تلخ‌ترین شب‌های آسیایی تراکتورسازی بود. سرخپوشان تبریزی در مرحله یک‌هشتم نهایی لیگ قهرمانان آسیا برابر النصر امارات قرار گرفتند و در پایان با نتیجه ۴ بر 1 شکست خوردند تا وداعی زودهنگام و ناامیدکننده داشته باشند.
تراکتور بازی را امیدوارکننده آغاز و حتی چند موقعیت جدی روی دروازه حریف خلق کرد، اما در دقیقه ۱۵ ضربه محکم احمد آل‌یاسین نخستین گل النصر را به ‌ثمر رساند. در حالی‌ که شاگردان امیر قلعه‌نویی سوار بر بازی بودند، سالم صالح در دقیقه ۴۰ گل دوم میزبان را زد و نیمه نخست با برتری دوگله النصر خاتمه یافت.
تراکتورسازان در آغاز نیمه دوم با گل آگوستو سزار در دقیقه ۵۹ به بازی برگشتند و امید هواداران را زنده کردند. دقایقی بعد تیرک دروازه مانع گل‌زنی فرزاد حاتمی شد تا حسرت‌ها دوچندان شود. اما برخلاف جریان بازی، النصر در دقیقه ۷۶ روی اشتباه کاردوسو و ضربه خیمنز که با کمک سالم صالح کامل شد، به گل سوم رسید. تیر خلاص را محمود خمیس در دقیقه ۸۹ با شوتی تماشایی از راه دور زد.
نماینده کشورمان با وجود نمایش هجومی، روی اشتباه‌های فردی و ضعف خط دفاعی شکست سنگینی را پذیرفت؛ شکستی که در خاطره هواداران تراکتور به‌ عنوان یکی از تلخ‌ترین شب‌های آسیایی ثبت شد.

العین امارات 6-1 استقلال (2017)

۸ خرداد ۱۳۹۶ یکی از تلخ‌ترین شب‌های تاریخ استقلال در لیگ قهرمانان آسیا رقم خورد. آبی‌پوشان پایتخت که با هدایت علیرضا منصوریان به مرحله یک‌هشتم نهایی صعود کرده بودند، در دیدار برگشت برابر العین امارات نمایشی کابوس‌وار داشتند و با نتیجه سنگین ۶ بر 1 شکست خوردند؛ شکستی که به‌ عنوان بدترین باخت آسیایی این تیم تا پیش از دیدار با الوصل ثبت شده بود.
استقلال بازی را محتاط آغاز کرد و تا پیش از مصدومیت فرشید باقری در دقیقه ۲۵، شرایط مناسبی داشت. اما تنها دقایقی بعد، کایو لوکاس با دو گل پیاپی در دقایق ۲۷ و ۳۲ پایه‌گذار فروپاشی آبی‌ها شد. در ادامه، عموری با استفاده از اشتباه پادوانی گل سوم را زد تا نیمه نخست با برتری ۳ بر صفر میزبان پایان یابد.
نیمه دوم با امید تغییر سیستم همراه بود، اما برنامه‌های منصوریان به‌کلی فرو ریخت. لی میونگ‌جو، عمر عبدالرحمن و شمرانی سه بار دیگر دروازه رحمتی را گشودند تا العین به 6گل برسد. تک‌گل کاوه رضایی از روی ضربه ایستگاهی در دقیقه ۸۲ هم تنها مرهمی بر زخم‌های عمیق استقلال بود.
این شکست، نقطه تاریکی در دوران مربیگری منصوریان شد. هر چند او تا ماه‌ها بعد روی نیمکت باقی ماند، اما بسیاری اعتقاد داشتند همان شب در امارات، پرونده حضورش در استقلال بسته شد؛ شبی که عمر عبدالرحمن و یارانش، یکی از سنگین‌ترین شکست‌های تاریخ آسیایی استقلال را رقم زدند.

الدحیل قطر 5-5 سپاهان (2022)

۶ اردیبهشت ۱۴۰۱، ورزشگاه ملک عبدالله بریده عربستان میزبان دیدار پایانی مرحله گروهی لیگ قهرمانان آسیا میان سپاهان ایران و الدحیل قطر بود؛ مسابقه‌ای که با شکست سنگین ۵ بر ۲ نماینده کشورمان به پایان رسید و شبی تلخ برای شاگردان محرم نویدکیا رقم خورد.
بازی با گل زودهنگام مایکل اولونگا در دقیقه ۱۰ آغاز شد. هر چند محمد نژادمهدی در دقیقه ۲۰ با ضربه سر حساب کار را یک بر یک کرد، اما خط دفاع پراشتباه سپاهان خیلی زود تسلیم شد. اولونگا در دقیقه ۳۵ دومین گل خود را به ثمر رساند و ادمیلسون جونیور نیز در دقیقه ۴۱ دروازه سپاهان را گشود تا نیمه نخست با برتری ۳ بر 1 قطری‌ها خاتمه یابد.
نیمه دوم هم برای طلایی‌پوشان خوش‌یمن نبود. تنها پنج دقیقه از آغاز آن گذشته بود که فرجانی ساسی چهارمین گل الدحیل را ثبت کرد و امیدهای سپاهان برای بازگشت را از بین برد. در دقیقه ۸۲ سروش رفیعی با ضربه‌ای ایستگاهی یکی از گل‌ها را جبران کرد، اما ادمیلسون جونیور در دقیقه ۹۰ با حرکتی تماشایی و عبور از مدافعان، گل پنجم را وارد دروازه رشید مظاهری کرد.
این دیدار بار دیگر نام اولونگا را به کابوس فوتبال ایران بدل کرد؛ مهاجم کنیایی که پیش‌تر هم بارها دروازه نمایندگان کشورمان را گشوده بود، این بار نقش پررنگی در یکی از شکست‌های سنگین آسیایی سپاهان ایفا کرد.